Wat zijn de trends in thrillerland en wie gaan we bingelezen?
Rob van Scheers 31 mei 2019, 14:23 – in Volkskrant
Wat zoeken zij in een thriller, wat zijn de trends en welke schrijvers gaan we bingelezen? Rob van Scheers vraagt het drie uitgevers (zodat u ook weer op de hoogte bent nu de Spannende Boeken Weken beginnen).
Geen genre wordt zo goed verkocht als het spannende boek: in Nederland kan, zeker in de zomermaanden, het marktaandeel van thrillers oplopen tot ruim 30 procent. ‘Lezers zien thrillers als een prettige vorm van ontspanning. Als ze hun leeslijstje voor de vakantie opstellen, komen ze daar als eerste bij uit’, zeg Harold de Croon van Ambo Anthos. Hij, Maaike le Noble (Meulenhoff/ Boekerij) en Tom Harmsen (Luitingh-Sijthoff) zijn grote spelers in de wereld van het spannende boek, en dus kunnen ze uitleggen wat er in die wereld gebeurt.
Waarom zijn thrillers zo populair?
Harold de Croon: ‘Het mooie aan thrillers is dat ze je op weinig geziene plekken brengen. Normaal gesproken kom je zelf nooit in zo’n milieu. Dat is de kracht. Voor mijn werk moet ik veel van zulke manuscripten lezen, maar ook voor mijn eigen lol hou ik de thrillers bij. Dus ik begrijp het enthousiasme van de fans wel. ’
Tom Harmsen: ‘Het is een genre met veel subgenres. Van policiers tot technothrillers. Niet alles is voor iedereen.’
Le Noble: ‘Wel heb je de veellezers. Die laten ons weten meerdere thrillers per week te verslinden. Het equivalent van bingewatchen op Netflix. Juist onder crime-fans is de e-reader heel populair. En naar de bieb gaan ze ook nog steeds. Kost bijna niets. Mocht een schrijver tegenvallen, heb je alleen wat tijd verloren.’
Hoe breng je jouw spannende boek aan de man in een markt met zo veel aanbod?
Harmsen: ‘Er zijn meerdere manieren om een boek waarin wij geloven onder de aandacht te brengen. Je zoekt de gebruikelijke publiciteit: recensies in kranten en weekbladen spelen nog steeds een rol, maar we doen ook een paar keer per jaar een leesclub. Daar kun je je voor aanmelden en dan sturen wij zo’n 30, 40 mensen een vooruitleesexemplaar. Er hoort een Facebookpagina bij, je krijgt discussie, die mensen beginnen zelf ook te twitteren. Mooi vliegwieleffect voor een nieuwe titel.’
Le Noble: ‘Er is een thrillerberg in de boekhandel, dat klopt wel. Maar ik denk niet dat lezers daar onvoorbereid naar binnen gaan. Je ziet op sociale media dat de adviesfunctie van al die thrillergroepen ontzettend groot is. Ze pluizen de aanbiedingscatalogus uit en posten: dan en dan verschijnt de nieuwe die en die. En dan reageren de anderen met: o, die zet ik op mijn to-read-lijstje.’
De Croon: ‘Als het publiek eenmaal ergens op aanhaakt, blijven ze enorm trouw.’
Wat zijn de belangrijkste trends op thrillergebied?
De Croon: ‘Alles kan, nu. In 2018 hebben we Dagboek uit de rivier uitgebracht van Frederik Baas, pseudoniem van de schrijver Jan van Mersbergen. Dat is een thriller die pas na een pagina of 80 op gang komt, en het boek telt maar 200 pagina’s. Heel subtiel gedaan, heel vaardig. Hij vergiftigt je als lezer langzaam, geheel tegen de regels van het genre in. Het draait allemaal om een vermist meisje in de Ardennen.’
Harmsen: ‘Thrillerlezers zijn zo getraind dat ze al snel de clou zien aankomen, en dat is niet de bedoeling. Dat is een van de redenen dat het genre zich wel moet blijven vernieuwen. Anders verlies je als schrijver je voorsprong op de lezer.’
Le Noble: ‘We hebben de relithrillers van Dan Brown gehad. De golf aan scandi crime. De school vrouwelijke Nederlandse auteurs. Trends die niet zijn verdwenen. Ze zijn opgegaan in het grotere geheel, maar die boeken leven nog steeds. Wat ik wel zie, is dat de lezer in hoog tempo zoveel mogelijk titels van dezelfde auteur wil hebben. Serielezen. Zo hebben wij voor de Nederlandse markt M.J. Arlidge geïntroduceerd, een productieve Britse schrijver. Zijn hoofdpersoon is de eigenzinnige politie-inspecteur Helen Grace uit Southampton, Arlidge heeft daar een hele reeks omheen gebouwd. Met de vertalingen hebben we Engeland inmiddels ingehaald.’
Harmsen: ‘We kennen in Nederland geen grote traditie van populaire fictie. Tomas Ross was een grote naam, maar verder was het misschien wel wat eenvormig. Nederlandse thrillers gingen toch vooral over mannen in regenjassen: Baantjer, dat soort werk. Saskia Noort heeft dat met haar debuut Terug naar de kust in 2003 opengebroken. Een jonge vrouw, met een vrouwelijke hoofdpersoon, in de stijl van Nicci French. Dat werkte verfrissend. En ja, wat Harold zegt: in feite kan alles, nu.’
De lezers gaan in de verhalen mee? Suspension of disbelief?
Harmsen: ‘Ah, ja, het uitstellen van ongeloof bij de lezer. InEcho, de nieuwe thriller van Thomas Olde Heuvelt, raakt de hoofdpersoon bezeten door een berg. Daar moet je als lezer maar in mee willen gaan. En uiteindelijk doe je dat toch. Want het is zo goed en slim en overtuigend geschreven.
‘Ook zit er een liefdesverhaal in tussen twee jongemannen. Misschien is dat een risico voor een blockbuster-auteur, maar Thomas heeft gedacht: ik doe het toch, dit is het boek dat ik wil schrijven. Dat-ie dat durft, vind ik te gek. Authentiek, in plaats van binnen de lijntjes blijven waarvan je denkt dat de lezers die willen.’
Le Noble: ‘Suspension of disbelief , dat is precies de discussie die we vaak met thrillerschrijvers hebben. Is het je gelukt? Gaan wij als lezers de plot geloven? Wij brengen in juli De ketting uit van de Ierse schrijver Adrian McKinty. Als in een kettingbrief gaat het om een reeks ontvoeringen. Dat lijkt over the top, maar hij weet je helemaal in het verhaal te zuigen.’
De Croon: ‘Dat maakt thrillers lezen nog leuker dan een film kijken. Je vult de beelden zelf in. Het is natuurlijk ook een vorm van het bezweren van je eigen angsten. Dat een boek zo spannend is, dat je het pas de volgende ochtend weer durft open te slaan. Anders ga je er maar van dromen.’
Op basis waarvan besluit je een titel aan te kopen?
De Croon: ‘Ik doe alleen Nederlandse fictie. Of je een manuscript aankoopt, hangt van veel factoren af. De belangrijkste: is de auteur vanaf het eerste moment in staat de lezers te vangen? Heeft het boek een dermate sterk plot dat de lezer het niet meer kan wegleggen? In september komt bij ons Meisje van me uit, de derde thriller van Ilse Ruijters. Zij heeft zich enorm ontwikkeld. Ze schrijft in een superhoog tempo, korte hoofdstukken, van hooguit drie pagina’s. Het dendert maar door. Het enige wat ik als redacteur hoef te doen is wat zaken coördineren en de schrijfster stimuleren. Al het overige levert ze zelf aan.’
Harmsen: ‘Een thriller moet een pageturner zijn, dat is de traditie van het genre. Maar waar ik momenteel vooral op let, is de pitch. Kan de schrijver in een of twee zinnen de plot duidelijk maken? Een recent voorbeeld is Ragdoll van de Britse auteur Daniel Cole. Het gegeven is: rechercheur Wolf vindt een lijk dat is samengesteld uit zes verschillende lichamen, als een macabere lappenpop. Wolf moet, met gevaar voor eigen leven, uitzoeken wie dit heeft gedaan. Zo’n evocatief en oorspronkelijk gegeven. Daar zoek ik het meeste naar op dit moment.’
Le Noble: ‘Ja, het gaat om originaliteit en goed kunnen schrijven, maar waar ik steeds meer naar kijk is: wat gaat iemand hierna doen? Hoeveel boeken heeft deze schrijver in zijn pen? Gaat-ie hierna een biografie over zijn moeder schrijven, of gaat hij door in dit genre? Voor een uitgeverij als Boekerij, die veel lezers wil bedienen, is dat belangrijk. Fijn om te weten dat er nog een thriller in zit, of misschien zelfs wel een serie.’
Harmsen: ‘Aankopen kan spannend zijn, hoor. Zo’n manuscript wordt aangeboden via een agent. Toen we Ragdoll in handen kregen, hebben mijn collega’s en ik dat ’s avonds snel gelezen. En ondertussen maar sms-en. Wat vind jij? In aanloop naar de London Book Fair hebben we de volgende ochtend direct maar een pre-emptive bod gedaan. Dat loopt in de tienduizenden euro’s, vrij uitzonderlijk. Maar het boek had alles, vonden we. En het heeft zich dubbel en dwars uitbetaald.’
Wanneer komt een thriller in aanmerking voor verfilming?
De Croon: ‘De Scandinavische boeken waren lang populair, maar de Amerikanen hebben het inmiddels ook weer goed opgepakt. Er worden momenteel veel rechten verkocht van boeken om er een serie van te maken. De komst van Netflix en al die andere streamingdiensten zijn daar debet aan. Er is meer content nodig, meer thrillers ook, dus. Wij hebben een paar auteurs in optie staan. Maar daar kunnen jaren overheen gaan.’
Harmsen: ‘De bestseller Hex van Thomas Olde Heuvelt – aan meer dan dertig landen verkocht – wordt nu door de Amerikaanse scenarioschrijver Gary Dauberman bewerkt tot een mini-serie. Hij schreef eerder mee aan de remake vanIt, de bioscoopfilm naar Stephen King.’
Le Noble: ‘Dat is wel uitzonderlijk, hoor. Ik heb dat alleen meegemaakt met Hendrik Groen. Van onze buitenlandse auteurs staat wel zo ongeveer iedereen in optie. Voor Harlan Coben – onder meer bekend van zijn reeks over privé-detective Myron Bolitar – is net een megadeal met Netflix gesloten. Voor tien boeken, dat gaat dan in de komende jaren verschijnen. Episodes die spelen in Amerika, Frankrijk en Japan.’
Hoe belangrijk zijn de Spannende Boeken Weken voor uitgevers?
Harmsen: ‘Het is het piekmoment van het jaar voor ons. Het momentum voor thrillers lag altijd al in de zomer, de Spannende Weken zetten het nog eens extra aan.’
Le Noble: ‘Kranten geven extra aandacht, de boekhandels doen mee, geschenk erbij: het is goed voor het genre.’
De Croon: ‘Het winnen van de Gouden Strop heeft ook effect. Vorig jaar won Willem Asman met Enter, deel 1 van zijn Rebound-trilogie. Dat maakt nogal wat uit op de bestsellerlijst.’
Le Noble: ‘Wij hadden Genadeschot van Felix Weber en De witte kamer van Samantha Stroombergen in de race voor de Gouden Strop. Samantha is een debutant, haar manuscript kwam nog ouderwets per post binnen. Ik heb er veel fiducie in. Ze is iemand die vooruitdenkt, die meerdere thrillers in haar pen heeft.’
Harmsen: ‘Per post? Dat doet me denken aan Erik Betten, die genomineerd is voor de Schaduwprijs voor beste debutant. Wij hebben Quarantaine uitgegeven, zijn thriller die voortvloeide uit een schrijfwedstrijd. Barst ook van de toekomstplannen.’
De Croon: ‘Dat is wel lekker, ja. Je hebt natuurlijk ook aspirant-schrijvers die hun hele carrière al hebben uitgestippeld en vast een eigen website hebben gebouwd, alleen moet het debuut dan nog steeds binnenkomen, haha. Daar win je de Gouden Strop of de Schaduwprijs dan weer niet mee.’
LEESTIPS
Maaike le Noble: ‘Ik kies voor De ketting van Adrian McKinty. Enorm plot-driven. Dit boek gaf mij het gevoel dat ik vroeger bij de thrillers van Ira Levin had: Rosemary’s Baby, The Boys from Brazil. Kranzinnig verhaal, maar superspannend en virtuoos geschreven.’
Harold de Croon: ‘Wij geven De taak uit van Robert Pollack, pseudoniem van Rob Polak. Een politieke thriller van een voormalig advocaat die aanvankelijk heel onzeker was over zijn schrijfsels. Een vriend van hem heeft ons het manuscript laten inzien, buiten zijn medeweten om. Steengoed.’
Tom Harmsen: ‘Dan kies ik voorDe wolven van Daniel Cole. Zojuist verschenen, en fenomenaal. Deel drie van de reeks over inspecteur Wolf die hij met Ragdoll inzette.’